Pensioen: de achterkant van de spaarvarkens en de bonuskaart!

Het verhaal over communicatie

Investeren in vertrouwen
In het nieuwe pensioenstelsel worden de nodige veranderingen doorgevoerd. Daar zijn de eerdere blogs uitvoerig op ingegaan. Maar ondanks de verschuiving van risico’s is ook het nieuwe stelsel gebaseerd op collectiviteit: samen de lasten dragen, zij het anders vormgegeven. Dat betekent dat ook in de toekomst deelnemers nog steeds probleemloos hoge leeftijden kunnen bereiken zonder losgekoppeld te worden van hun pensioen. De roep om persoonlijke pensioenpotjes lijkt steeds luider te worden. Vanuit de emotie begrijpelijk. Veel fondsen kampen met onderdekking en zicht op indexatie lijkt nog ver weg. Om te voorkomen dat de gezamenlijke pensioenpot ‘straks’ leeg is, zien sommige deelnemers hun persoonlijke pensioenpot liever als een spaarvarken met hun eigen naam erop. Geld waar niemand anders aan mag komen. Maar het is voor iedereen ongewis hoe lang je na pensionering van de inhoud moet leven. Het is daarom goed dat de achterkant van al die spaarvarkens aangesloten is op één collectief pensioenvermogen. Vanuit dat vermogen worden de pensioenen betaald, zolang iemand leeft. Dat noemen we ook in de toekomst gewoon: solidariteit. Collectief en dus zeer voordelig. Maar door persoonlijke keuzes in de opbouwfase hebben deelnemers wel invloed op het niveau van hun persoonlijke pensioen.

Het verschil tussen willen en kunnen kiezen
Uit een recent onderzoek van Netspar (bron 1) naar de effecten van nudging – zeer lezenswaardige paper – komt duidelijk naar voren dat individuele keuzevrijheid en persoonlijk pensioen niet vanzelfsprekend tot bewuste en verstandige keuzes leiden. Zelfs als de drempel laag is en alle relevante informatie begrijpelijk en binnen handbereik, dan nog blijken mensen vaak voor de eerst aangeboden optie te kiezen, of voor de default. Met andere woorden, veel mensen verlangen de mogelijkheid om te kiezen maar maken daar, als het erop aankomt, geen gebruik van. Vanuit de gedragswetenschap weten we al langere tijd en steeds meer over de irrationele mens. De homo economicus (bron 2) blijkt niet te bestaan. En zelfs als er sprake is van oprechte verstandige voornemens, komen die in de praktijk vaak niet tot uitvoering. Het onderstreept in ieder geval het belang van integer en prudent ingerichte default opties, waarbij pensioenfondsen gebruik kunnen maken van beschikbare data van de deelnemers (bron 3). Immers, hoe meer je van iemand weet, hoe beter je hem van dienst kunt zijn.

Bonuskaart van je pensioenfonds
Commerciële aanbieders doen dat al veel langer, daarom krijgen we steeds vaker aanbiedingen op maat. De bonuskaart van de Zaanse supermarkt is daar een goed en herkenbaar voorbeeld van. In de pensioenwereld is daar nog een wereld te winnen. Noem het een nieuwe vorm van paternalisme, maar dan wel gekoppeld aan de keuzemogelijkheden die er wel degelijk zijn. Daarbij is het belangrijk om veel aandacht te besteden aan onderzoek naar het zo goed mogelijk inrichten van de ‘eerst aangeboden optie’. Uiteraard in het belang van de deelnemer. Dat heeft veel meer zin dan te blijven proberen om de gemiddelde deelnemer te interesseren voor pensioen. Zelfs teksten op B1-niveau (bron 4) missen hun effect als mensen niet de moeite nemen om zich erin te verdiepen. De steeds maar weer terugkerende pleidooien voor nog simpelere communicatie gaan voorbij aan dat effect.

Leer uw klant echt kennen
Op pensioenpodia wordt al jaren gepleit voor meer communicatie, maar op cruciale momenten lijkt het geen prioriteit te hebben. Illustratief is in dit verband dat van de 211 Kamervragen (bron 5) over het nieuwe pensioenakkoord, er welgeteld één over communicatie ging. Er zijn gelukkig goede voorbeelden van effectieve communicatiecampagnes en -initiatieven. Bij een aantal grote uitvoeringsorganisaties wordt bovendien serieus geïnvesteerd in onderzoek naar effectiviteit van communicatie, bijvoorbeeld door slimme analyse van beschikbare data. Maar bij veel fondsen wordt communicatie over pensioen nog te veel beschouwd als een kostenpost. En in tijden van kostenreductie wordt daar al snel het mes in gezet. Hoe begrijpelijk dat misschien ook lijkt, het is niet verstandig. Beschouw een volwassen budget voor communicatie liever als een investering, waar je dan ook een ‘return on investment’ op mag verwachten. Maak communicatie meetbaar, bijvoorbeeld als kritische performance indicator en/of risico indicator. Alleen dan gaat het onderdeel uitmaken van het primaire proces van een fonds.  Communicatie is een primair proces van elk fonds! Effectieve communicatie op zijn beurt draagt bij aan het vertrouwen.

Vertrouwen, het rendement van communicatie
Effectieve communicatie gaat niet alleen over het begrijpelijk maken van pensioen. We leven in een land waar mensen onbezorgd de 90 kunnen passeren zonder zich te hebben moeten verdiepen in een ingewikkeld pensioenstelsel. En zonder keuzes te hebben moeten maken met onoverzichtelijke maar verstrekkende gevolgen. Vanuit het vertrouwen dat er deskundigen zijn, met zuivere motieven, die dat regelen. Vanuit de kracht van collectieve risicodeling. Communicatie-expertise zou veel meer ook moeten worden ingezet om sectorbreed het vertrouwen in die deskundigheid te herwinnen zodat we heel veel deelnemers weer met een gerust hart een bewuste keuze voor de default kunnen laten maken.

Wilt u meer weten over de kracht van communicatie, neem dan contact met uw vaste contactpersoon binnen AethiQs of via . Vertel het ons. Wij luisteren naar uw verhaal.

Disclaimer
Hoewel deze blog met grote zorgvuldigheid is samengesteld, aanvaarden AethiQs B.V. en alle andere entiteiten, samenwerkingsverbanden, personen en praktijken die handelen onder de naam ‘AethiQs’, geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit deze uitgave zonder hun medewerking. De aangeboden informatie is bedoeld ter algemene informatie en kan niet worden beschouwd als advies.