Beleggen en het nieuwe pensioenstelsel:
4 essentiële thema’s

Beleggen onder het nieuwe pensioencontract

Een pensioenfonds is voor velen de grootste spaarpot die men heeft. Deze spaarpot wordt belegd om daaruit een goed rendement te behalen tegen acceptabele risico’s. De regels voor deze spaarpot ondergaan de komende jaren een transitie in het kader van het nieuwe stelsel. Het nieuwe stelsel zorgt onder andere voor veranderingen van de verdeling van rendementen en -risico’s. De beleggingsdoelstelling van het nieuwe stelsel is echter nog steeds hetzelfde: kapitaal opbouwen om een levenslang pensioen uit te financieren.

In dit artikel gaan wij in op vier thema’s binnen het domein beleggen die essentieel zijn onder het nieuwe pensioenstelsel en in de aanloop daar naartoe (transitie FTK):

1. Het beschermingsrendement onder het nieuwe pensioencontract
2. Het gebruik van scenariosets bij het bepalen van beleid
3. Pensioenfondsen als duurzame beleggingsinstellingen
4. Scenariomanagement tijdens het transitie FTK

Per thema gaan wij in dit artikel in op de essentie en relevantie voor pensioenfondsen. De komende tijd zullen wij per thema een verdieping publiceren.

Het eerste thema heeft betrekking op het nieuwe pensioencontract en gaat over het toedelen van rendementen, waarbij de essentie het beschermingsrendement is.

Het beschermingsrendement onder het nieuwe pensioencontract

Het toedelen van rendementen is een essentieel onderdeel van het nieuwe pensioencontract (NPC). De essentie is dat per deelnemerscohort [bron 1]Een aggregatie van deelnemers met vergelijkbare karakteristieken, vaak op basis van leeftijd. resultaten kunnen worden toebedeeld vanuit het collectief behaalde rendement. Daarmee kunnen fondsen gerichter dan nu rendementen en risico’s toewijzen aan groepen. Twee begrippen die daarbij een rol spelen zijn: beschermingsrendement en overrendement.

De essentie van het toedelen van rendementen is het bepalen van het beschermingsrendement. Gegeven het beschermingsrendement is het overrendement een gegeven; dat is het saldo van het totaal behaalde rendement minus het beschermingsrendement. De relevantie van het beschermingsrendement is dat het gaat over de mate van renteafdekking die deelnemers ontvangen in hun pensioenpot.

Realistische communicatie over het beschermingsrendement is van belang om de juiste verwachtingen te wekken en teleurstellingen te voorkomen. Zegt u een deelnemer toe om een deel van zijn of haar eigen renterisico af te dekken, of dat van het fonds als geheel? Of is het gekoppeld aan het werkelijk behaalde resultaat? En wat communiceert u hierover aan de deelnemer?
Voor het beschermingsrendement zijn diverse keuzes te maken door het bestuur waarbij de risicohouding van de deelnemer en de investment beliefs ten aanzien van diverse risico’s de basis vormen en waarbij de implementatie in de beleggingsportefeuille aandacht behoeft om ongewenste mismatch risico’s en ex-ante herverdeling te voorkomen.
Wij gaan hier in een volgend artikel nader op in.

Om beleid vast te stellen zijn scenarioberekeningen van belang. Onder het nieuwe stelsel lijken (voorgeschreven) scenariosets daarbij nog belangrijker te worden. Wij gaan in op de belangrijkste aandachtspunten bij het gebruik van deze sets.

Het gebruik van scenariosets bij het bepalen van beleid

Scenariosets, voorgeschreven door DNB of van een ALM [bron 2]Asset en Liability Management-adviseur, zijn al jaren gemeengoed in de pensioensector en breder, in de financiële sector. De essentie van deze scenariosets is dat voor de belangrijkste financiële indicatoren toekomstscenario’s worden bepaald waarmee uitkomsten kunnen worden geprognotiseerd. De relevantie van deze scenariosets is dat hiermee rendementen en risico’s kunnen worden gekwantificeerd.

Scenariosets zijn per definitie een benadering van de werkelijkheid. In veel gevallen wordt gebruik gemaakt van de klassieke normale verdeling. Deze is makkelijk in gebruik en passend bij het uitgangspunt dat uitkomsten worden bekeken op jaarbasis. Diverse patronen of karakteristieken van financiële indicatoren die op dag- of maandbasis voorkomen [bron 3]Denk onder andere aan volatility clustering, extreme events (dikke staarten) en scheefheid van verdelingen. worden hierdoor niet meegenomen in scenariosets. Dat terwijl deze patronen ook voor een pensioenfonds en haar deelnemers bijzonder relevant zijn. Bijvoorbeeld voor inkoop van pensioen of bij lifecycle beleggen, waar op maandbasis transacties worden gedaan. Onder het nieuwe pensioenstelsel zal het belang van deze events toenemen. Door dan uit te gaan van de klassieke normale verdeling worden risico’s potentieel (fors) onderschat en zal de impact van de solidariteitsreserve in berekeningen naar verwachting minder tot uiting komen. Fondsen dienen hier aandacht voor te hebben alvorens beleid wordt vastgesteld.

Nieuwe datatechnieken helpen om scenariosets relevanter te maken onder het nieuwe stelsel. In een volgend artikel gaan wij hier nader op in en geven wij een inkijk in ‘next generation’ zelf lerende scenariogenerators.

De transitie naar het nieuwe stelsel betekent ook een stap richting een toekomstbestendig pensioen. Duurzaamheid is daarbij een essentieel thema.

Pensioenfondsen als duurzame beleggingsinstellingen

De essentie van pensioen is dat het gaat over kapitaal dat in veel gevallen pas over een (zeer) lange termijn wordt geconsumeerd. Een van de belangrijkste uitgangspunten van pensioenfondsen is daarom dat pensioenfondsen lange termijn beleggers zijn. Duurzaamheid is daarom een essentieel thema binnen het beleggingsdomein.
De relevantie van duurzaam beleggen is dat pensioendeelnemers in toenemende mate betrokken zijn bij hun pensioenbeleggingen en de duurzaamheid daarvan.

De relevantie van duurzaam beleggen zal onder het nieuwe stelsel alleen maar verder toenemen doordat deelnemers meer inzicht krijgen in hun persoonlijk pensioenkapitaal. Deze transparantie zal de aandacht op pensioenbeleggingen verder vergroten en de eisen ten aanzien van duurzaamheid laten toenemen.

De SFDR [bron 4]Sustainable Finance Disclosure Regulation is een belangrijke stap in de financiële sector om de transparantie over duurzaam beleggen te vergroten. Het vaststellen van een duurzaamheidsbeleid en de implementatie daarvan gaan verregaande consequenties hebben voor het beleggingsproces. Financieel rendement kan niet meer los worden gezien van maatschappelijk rendement, waarbij de vraag opkomt of maatschappelijk rendement niet het primaire uitgangspunt dient te zijn. Fondsen kunnen leren van duurzame beleggingsinstellingen die hierin reeds jarenlang ervaring hebben opgedaan. Wij gaan in een volgend artikel nader in op duurzaam beleggen.

Op de korte termijn zal de pensioensector vooral in het teken staan van de transitie naar het nieuwe stelsel. Hoe zorgt het bestuur voor een beheerste en integere transitie waarin de juiste verwachtingen worden gewekt bij de verschillende stakeholders?

Scenariomanagement tijdens het transitie FTK

De komende jaren staan in het teken van het transitie FTK. Een essentieel uitgangspunt voor elke transitie is: waar gaan we naartoe? Bij beleggen wil dat zeggen: welk beleggingsbeleid gaat het fonds straks voeren? En wanneer gaat het fonds invaren, en naar welk contract? De essentie van scenariomanagement is om in deze complexe periode in control te blijven.

De relevantie van scenariomanagement is dat het fonds en de stakeholders voorbereid zijn op verschillende scenario’s. Er zijn diverse factoren die de uitkomst van het transitie FTK kunnen beïnvloeden.

Drie scenario’s om rekening mee te houden zijn (niet limitatief):

• Het scenario dat er de komende jaren onder het transitie FTK zal moeten worden gekort in de aanloop naar het invaarmoment.
  Het transitie FTK zorgt voor een onvoorwaardelijk afrekenmoment. De verliezen (waaronder de stapsgewijze invoer van de nieuwe UFR [bron 5]Implementatie van de ‘UFR 30’ curve. Het verlies in de dekkingsgraad kan door de invoering hiervan oplopen tot richting de 10%-punt. methodiek) dienen de komende jaren te zijn verrekend. Dit zorgt mogelijk voor een toename van de impact van kortingen.

• Het scenario dat er transacties plaats dienen te vinden om toe te bewegen naar de nieuwe beleggingsportefeuille.
  Voor de transitie van de beleggingen is het essentieel dat het fonds weet wat onder het nieuwe stelsel de strategische beleggingsportefeuille zal zijn. Pas dan kan een transitieplan worden bepaald om stapsgewijs de nieuwe portefeuille op te bouwen en eventuele tegengestelde transacties, marktimpact en bijbehorende kosten te voorkomen.

• Het scenario dat de keuze voor de partijen waaraan het vermogensbeheer is uitbesteed dient te worden heroverwogen.
  Gegeven de keuze van het type contract kan dit verregaande consequenties hebben voor de uitvoering van het vermogensbeheer. Hierin dient een transitie te worden gemaakt naar een meer individuele uitvoering en administratie waardoor de keuze voor de beste partij waaraan dit wordt uitbesteed opnieuw dient te worden gemaakt.

Scenariomanagement helpt om het fonds en de stakeholders voor te bereiden om de juiste verwachtingen te wekken en op belangrijke ontwikkelingen voorbereid te zijn.

In een volgend artikel gaan wij hier nader op in.

Vervolg
Pensioenfondsen staan aan de vooravond van een grote transitie. Om invulling te geven aan beleggen onder het nieuwe pensioencontract zijn in dit artikel vier essentiële thema’s belicht.
In vier vervolgartikelen zullen wij voor elk van deze thema’s een verdieping publiceren. Vanuit de liefde voor het vak en de pensioensector, met het oog op de toekomst. Hoe zorgt u ervoor dat uw beleggingen uw relevantie blijven ondersteunen?
Nu al verder lezen? Of wilt u in contact komen met AethiQs? Mail naar