Slimme digitale zorgtoepassingen en data-uitwisseling vragen om beter datamanagement in het ‘nieuwe normaal’

De afgelopen jaren is er een toename van digitale zorgtoepassingen en is data steeds beter toegankelijk. Dit maakt dat datamanagement een steeds centralere positie inneemt in bestuurlijke cycli, juist ook in de gezondheidszorg.
De Coronacrisis gaf deze ontwikkeling een exponentiele impuls. Data hielp onder andere bij capaciteitsplanning van zorginstellingen en het was cruciaal bij nationale besluit- en beleidsvorming. Omdat het nog niet gebruikelijk is om deze data in dergelijke aantallen te ontsluiten en er nog geen goede infrastructuur lag om data gestructureerd met elkaar te delen was dit echter geen sinecure.

Het belang van adequate data-uitwisseling wordt dan ook door vele partijen onderschreven. Niet alleen in crisissituaties, maar ook voor de reguliere zorg. Onder andere de SER [bron 1]Sociaal Economische Raad. ‘Zorgen voor de Toekomst – Over de toekomstbestendigheid van de zorg’. juni 2020., VNO-NCW en MKB-Nederland [bron 2]VNO-NCW en MKB-Nederland. Visiedocument ‘Vitale mensen – slimme zorg’. juni 2020 riepen recent op tot digitale transformatie van de zorg en het beter en meer uitwisselen van data.
Ook in onze ogen zijn digitale zorgtoepassingen en het uitwisselen van data essentieel om de belangrijkste pijlers van ons stelsel (kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid) naar de toekomst toe te waarborgen. Het uitwisselen van data tussen zorginstellingen stuit binnen een systeem dat is gebaseerd op gereguleerde marktwerking echter op mededingingsissues.
Hoewel dit op basis van marktprincipes wellicht terecht is, zou het maatschappelijke belang hierbij leidend moeten zijn. Op basis van dat criterium zijn er immers al meerdere marktprincipes uit het zorgstelsel gehaald. Op nationaal niveau vraagt dit om duidelijke kaders en adequaat toezicht. Op regionaal- en organisatieniveau vraagt het om goede afstemming en een integere en beheerste inrichting.

Hiermee liggen er nieuwe vraagstukken op uw bestuurstafel. Wat is uw visie op data? Hoe maakt u data relevant voor organisatie en cliënt? En hoe richt u dit op een integere en beheerste wijze in?

Goed datamanagement is hierbij cruciaal. De volgende stappen ondersteunen u bij het inrichten van adequaat en toekomstbestendig datamanagement.

Het ontwikkelen van een visie op data;

Het expliciet vastleggen van uw visie op het concept ‘data’ en hoe dit kan bijdragen aan het realiseren van uw missie en strategische doelstellingen is een belangrijke eerste stap.

Bij het vastleggen van deze visie is het belangrijk om gezamenlijk het concept data goed te doorgronden. Hierbij zijn vier lagen te onderscheiden:

Het gestructureerde proces van het produceren, vastleggen, onderhouden, actualiseren, beheren, beveiligen en analyseren van data, noemen wij datamanagement.

Datamanagement heeft concreet als doel om data zodanig om te zetten naar informatie en feiten, dat op basis hiervan strategische en operationele beslissingen genomen kunnen worden. De behoefte hieraan komen wij dagelijks tegen in ons contact met zorgbestuurders.

Een aantal voorbeelden waarin data en adequaat datamanagement kan bijdragen aan het realiseren van uw strategische doelstellingen

• Robuustere en transparantere besluitvormingsprocessen.
• Betere kwaliteit van zorg en hogere patiënttevredenheid.
• Effectieve inrichting van netwerkzorg en ‘de juiste zorg op de juiste plek’.
• Efficiëntere (bedrijfsvoering) processen.
• Het bewerkstellingen van een fundamentele transitie van het reactief registreren van behandeling naar het proactief inzetten van data voor het managen van gezondheid.

Het laatste werd recent ook benadrukt door John Glaser [bron 1]Harvard Business Review. It’s Time for a New Kind of Electronic Health Record. 12 juni 2020.. Elektronische patiëntendossiers moeten in zijn ogen – naast goed registreren – beter aansluiten bij doelstellingen van het zorgstelsel. Dit biedt ook mogelijkheden om kwaliteit, preventie en gezondheidswinst te belonen, in plaats van het belonen van productie.
Dit voorbeeld geeft aan dat het essentieel is om uw visie op data aan te laten sluiten bij uw visie op ‘gezondheid(szorg)’ en de kernwaarden van uw organisatie.

Het vaststellen van een normenkader;

Mede op basis van de in stap 1 vastgestelde visie is het belangrijk om een normenkader vast te stellen. Voor een toelichting op het normatieve kader verwijs ik u graag naar onze eerste blog uit deze zomerreeks.

Datamanagement opnemen als vast element in uw bestuurlijke cycli en het borgen van voldoende kennis en kunde in uw organisatie;

Bij het implementeren van het datamanagement binnen de bestuurlijke cycli is het belangrijk om drie niveaus – Bestuurder, Bestuur en Besturing – te borgen. U legt hiermee een stevig fundament voor een relevante en succesvolle implementatie.

Het borgen van datamanagement als integraal onderdeel van uw interne en beheerste bedrijfsvoering.

Het datalandschap binnen de zorgsector is complex, gaat vaak over zeer privacygevoelige informatie en de beschikbaarheid en continuïteit van data is in veel gevallen van levensbelang. Bij datamanagement is het daarom cruciaal dat de continuïteit, veiligheid en kwaliteit goed geborgd zijn.
Het opnemen van specifieke IT- en datarisico’s in uw Integraal Risicomanagement-beleid is daarom een vereiste. Inclusief het monitoren van deze risico’s aan de hand van het vastgestelde normenkader.

Belangrijk om u te realiseren is dat het inrichten van datamanagement geen statisch, eenmalig proces is. Het is een doorlopend proces waarin: databewustzijn, datastrategie, datagovernance en dataprocessen geadresseerd moeten worden. In andere sectoren is hier al meer ervaring mee [bron 4]AethiQs. Datamanagement voor de smart pensioensector: waardevol of risicovol? Juni 2020;

Digitale zorgtoepassingen hebben hun doorbraak. Het levert u vele nieuwe mogelijkheden maar het brengt ook complexe vraagstukken met zich mee. Heeft u datamanagement al geagendeerd?

Vervolg ‘Back to the Future’
Voor de Coronacrisis zagen we dat er belangrijke stappen werden gezet richting een duurzame gezondheidszorg. Bestendiging van deze ontwikkelingen in het ‘nieuwe normaal’ is essentieel voor de toekomstbestendigheid van de zorgsector en mag dan ook niet ontbreken in deze serie zomerblogs. Hierover volgende week meer.

Nu al verder lezen? Of wilt u in contact komen met AethiQs? Mail naar

Disclaimer
Hoewel deze blog met grote zorgvuldigheid is samengesteld, aanvaarden AethiQs B.V. en alle andere entiteiten, samenwerkingsverbanden, personen en praktijken die handelen onder de naam ‘AethiQs’, geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit deze uitgave zonder hun medewerking. De aangeboden informatie is bedoeld ter algemene informatie en kan niet worden beschouwd als advies.